Türkiye Cumhuriyeti’nin Başkenti Ankara’dan Yozgat’ın Yerköy ilçesine mensup eski adı ile İsrailli olan yeni adı Derebağ köyüne uzanmışlar. Organizasyonda Başkent Anadolu Platformu Başkanlar Kurulu Başkanımız sayın Durak Turan Düz, Dil ve konuşma üstadı, fikir adamı, gazeteci-yazar Rıfat Çakır da heyette hazır bulunmuşlar.
İsmail bey üstadım gezi programına katılmış, toplantı yapmışlar, yemişler-içmişler sohbet etmişler, fotoğraf çektirmişler… Bütün bu olup bitenleri kaleme alırken tarihten kendisine miras kalan ifadelerle süslemiş. İyi de yapmış tebrikler. Aynen yayınlıyoruz, buyurun okuyalım…
BOZ OK YAYLASINDA, ÜÇ OKLARIN MİSAFİRİ OLDUK
Merkezi Ankara/Mamak’ta bulunan Yozgat/Yerköy İlçesi eski adı İsrailli olan Derebağ köyü Kültür Derneğinin davetine icabet ettik ve Bozok Yaylası, batı uzantısını oluşturan Aygar Dağı güney eteklerinde kurulmuş köylerine gittik. Tarihte Bozok Sancağı, Budak-özü (Sungurlu) Kazası, Deliceözü Nahiyesi idari sahasında yer almış ve Oğuzların, Kınık Boyuna bağlı İsrail, İsrailli, İsrailoğulları adıyla kaynaklarda yer almış aşireti üyeleri tarafından kurulmuş bu köyümüzün tarihi yerleri, tarihten kalan yapıları, kültür kalıntıları, halk kültür unsurları ve misafirperverliklerini gördük.
Gazeteci Yazar, cemiyet, fikir adamı Rıfat Çakır Beyin organizasyon ve modülatörlüğü, İsrailli/Derebağ köyü Kültür Derneği eski ve yeni başkanları Yaşar Aytaç, Mehmet Bilir, Ünal Dursun Beyin ev sahipliği, köy muhtarı Kütük Kaplan Beyin destekleriyle yapılan davete katılan, cemiyet, fikir ve sanat adamları kendi konularıyla ilgili bilgi alış verişinde bulunurlarken, bendeniz de, çalışma konularım olan iskan tarihi, aşiret araştırmaları ve halk kültürü üzerine bilgi alışverişinde bulundum.
Adını, Dulkadirli Türkmenleriyle, diğer bir anlatıma Bozoklarla bölgeye gelmiş ve Kınık Boy beyleri Selçuklu hanedanlığından Arslan (İsrail) Yabgu, Şeyh Bedreddin’in babası Şeyh İsrail, Ahi İsrail, Tur Ali İsrail, İsrail bin Mehmed bin İsrail, Siddi Veledi İsrail, Sarım Veledi İsrail, Hacı İsrail adlı beylerin unvan olarak, Anadolu’nun değişik bölgelerinde aşiret, oymak, yayla, kışla, mezra, karye (köy) adı olarak kullandığı İsrail. İsrailli, İsrailoğulları adının değiştirilmesi ve yerine Derebağ adının verilmesi nedeni üzerine durdum.
15. Yüzyılda Budak-özü (Sungurlu) Kazası, Delice-özü Nahiyesi ve Salmanlı Nahiyesi idari sahasında kurulmuş İsrailli-Delice (Ilıca) Beşik, Çelenlice, Yaylalıca, Sekilioğlu, Musahacılı, Ahsengazili (İhsangazili) karye (köy) lerinde yüzlerce hanede yurt tutmuş İsrailoğulları Aşireti üyelerinin günümüzde uzantılarının kalıp kalmadığı sorusuna cevap aradım.
İsrailli köyünün kanaat önderlerinin, köy adlarının değiştirilmesi konusunda ki anlattıkları hikaye, 1948 yılında İslam toprakları üzerinde kurulmuş ve Mısır, Ürdün, Suriye, Filistin, Lübnan Müslüman ahalisini perişan etmiş kefere devlet İsrail Devleti’ne tepki amacıyla 1958 yılında değiştirilerek üzüm bağlarıyla meşhur olmalarına izafeten Derebağ adı aldıkları mesaj ve bilgisini edindim.
Bölgesinde geniş ve Delice Irmağı kenarlarında verimli arazilere sahip olan, tarihte beş yüz hane, 1980’li yıllarda iki yüz elli hane olduğu yönünde anlatımlar bulunan İsrailli-Ilıca köyünün 1550’li yıllarda bağlı 27 köyü bulunan ve merkezinde 599 hane, 4491 nüfusu barından Delice-özü Nahiyesi merkezi olduğunu köylülere anlattım. Konuya kaynak ise, İsrailli adı üzerinde bulunan ‘Ilıca’ ekinin Delice adıyla da zikredilmesi, köyde işlenmiş taşla yapılmış fazlaca düzenli yapıların bulunması, köy kenarlarında sahipleri unutulmuş
Müslüman mezarlıklarının günümüze gelmiş olması, köyün kuzey kısmını oluşturan yükseltilerin yayla, yerleşim yeri olarak kullanıldığına dair fazlaca ibarenin bulunması, köy içerisinden eski kervan yolunun geçmiş olması ve merkezi bir yerde kurulmuş olması, şehir nitelikli diğer yerleşim yerleri ara bölgesinde kurulmuş olmasıdır.
Eski sakinleri tehcire tabi tutulup, bölgeden göçürüldüğü anlaşılan İsrailli (Derebağ) köyü 18 ve 19 yüzyıllarda Zile, Erciyes Dağı, Sivas/Divriği yöresi ve komşu Aygar köyünden göç aldığı ve 20 yüzyılda nahiye merkezinin buradan alınıp, Kır-şehri Sancağı, Dinek Keskin’i Kazası idari sahasında kurulmuş eski adı Hasanhacılı (Karabekir) köyüne taşındığı ve günümüzdeki Delice şehri gelişirken, İsrailli (Derebağ) köyü eski canlılığını yitirmiş ve 1970’li yıllardan itibaren başta Ankara olmak üzere, İstanbul, Avrupa ülkeleri ve Mersin yöresine göçler vermiştir.
Aş, iş ve daha uygun şartlarda yaşam için ata yurdundan göç etmiş köy ahalisi, birlik, beraberliklerini bozmamışlar, nüfusların yoğun olarak yaşadığı Ankara/Mamak merkezli yardımlaşma ve kültür derneklerini kurarak dayanışmalarını devam ettirmişler ve şölenlerinde, unutulmak, yok olmak üzere olan Türkmen kültürü olan doğum, düğün, ölüm, oyun, halay, giyim, ağız aksan, hikaye, şiir, mani, halay, oyun gibi kültür unsurlarını düzenledikleri geniş katılımlı şölenlerle Türk Milletinin hizmetine sunar olmuşlardır.
Bu meyanda düzenledikleri bu davet programında, içtimai, siyasi, bilim, sanat, basın ve edebiyat aleminde tanınmış onlarca kişiyi köylerine davet edip, köylerinin tanıtılması, dernek çalışmaları hakkında bilgiler aktarılması ve dolayı ile farkındalık oluşturulmasını amaç edinmişlerdir.
Bu kültürel etkinliği yapan Derebağ köyü Yardımlaşma ve Kültür Derneği Başkanları Mehmet Bilir, Yaşar Aytaç, Ünal Dursun beyler ile Muhtar Kütük Kaplan Beye misafirperverliklerinden, Dünya Yozgatlılar Federasyonu ve Vakfı Başkanı cemiyet, fikir, edebiyat adamı değerli dostum Durak Turan Düz Bey ve Gazeteci Yazar, cemiyet, fikir adamı Rıfat Çakır Beye güzel organizasyonlarından dolayı
